Waarschijnlijk denkt u bij het lezen van de titel: wat voor programma? Een Pingo Programma? En dat in Drenthe? Ja, dat klopt. En sterker nog: waarschijnlijk kent u deze pingoruïnes, zonder dat u het weet! In Drenthe liggen maar schatting 2500 mogelijke pingoruïnes. Het zijn de restanten van wat eens, tijdens de laatste ijstijd zo’n 10.000 jaar geleden, pingo’s waren.
De pingoruïnes hebben nu prachtige namen zoals Mekelermeer, Watermolenveen, Eendenwater, Zwarte water of Elpermeer, Boekweitenplas en Meeuwenplas. Drenten leerden schaatsen op deze ‘veenties’, staken er turf voor de kachel en verbouwden er boekweit. Mogelijk werden in de tijd van de Hunebedbouwers offers gebracht of kampementen opgeslagen, omdat er voedsel beschikbaar was, zoals eenden en vis. Hoewel er zoveel Pingoruïnes zijn, weten we er relatief weinig van.
Wat zijn pingo’s en pingoruïnes?
Deze relatief kleine landschapselementen werden gevormd als pingo’s, dit zijn kleine ijsheuvels. De naam komt uit het Inuit, wat ‘mensen’ betekent, ons beter bekend als Eskimo’s. Pingo betekent ‘heuvel die groeit’. In Alaska, Groenland en Siberië, waar de Inuit leven, komen pingo’s nog steeds voor. Ze vormen zich in het gure poolklimaat, doordat diep grondwater zich naar het oppervlak beweegt en daar bevriest. De ijslens groeit tot het moment dat de bovengrond openbarst en zonlicht toetreedt. Vanaf dit moment start de afbraak die leidt tot ronde watertjes. Dit zijn de pingoruïnes.
In Drenthe heerste zo’n poolklimaat tijdens de laatste ijstijd. Hier ontstonden daarom ook heel veel pingo’s, die bij het milder worden van het klimaat allemaal pingoruïnes werden. In het water vormde zich veen en zo ontstonden complete veenpakketten die vandaag de dag een belangrijk klimaatsarchief vormen. Deze complete veenpakketten geven inzicht in de klimaatsverandering van de laatste 15.000 jaar. Ook de activiteiten van de mens en zijn invloed op het veranderende landschap is er uit af te lezen. Daar kan geen geschiedenisboek tegen op…
Waarom is een Pingo Programma zo belangrijk?
Drenthe heeft de hoogste dichtheid aan pingoruïnes in Noordwest Europa en mogelijk van de hele wereld! Behalve hun belang voor de (klimaat)archiefwaarde, zijn het in aardkundig, ecologisch, recreatief en cultuurhistorisch opzicht interessante locaties. Toch weten we er nog zo weinig van, zoals waarom er zoveel zijn, wat de rol van de ondergrond is bij de vorming, of er diverse typen te vinden zijn etc. Dit is in Drenthe, maar ook elders, nog nooit systematisch aangepakt. Pingoruïnes speelden wellicht een belangrijke rol in de bewoningsgeschiedenis van Drenthe, maar welke rol weten we niet precies. Intrigerende landschapselementen dus, en volop redenen om er meer van te willen weten.
Daarnaast zijn de ruïnes erg kwetsbaar en vragen een specifiek beheer. En lang niet iedereen is zich ervan bewust dat ze zo bijzonder zijn. Daarom willen we, met alle organisaties die betrokken zijn bij het landschap van Drenthe, er eens goed naar gaan kijken. Echt onderzoek doen, samen praten over hoe we om moeten gaan met het beheer, kinderen en bewoners betrekken en informeren, van elkaar leren en de pingoruïnes aan Drenten en haar bezoekers laten zien. Dit is meer dan een project; de aanpak is breed en er zijn veel mensen bij betrokken. Vandaar een Pingo Programma.
Samen met partners willen we de komende jaren ‘het geheim van de pingo’s’ ontrafelen en deze met u delen. Zo zetten we Drenthe op de kaart als provincie met de meeste en best onderzochte pingoruïnes. We weten dan ook meer over het specifieke beheer om ze te behouden en hoe we ze beter beleefbaar en zichtbaar kunnen maken voor het publiek. Het programma wordt een groeimodel, we beginnen op enkele locaties, verspreid door de provincie. Maar we willen u als bewoner er nadrukkelijk bij betrekken. U kent misschien nog bijzondere verhalen, of wilt helpen bij het beheer, of gewoon eens komen luisteren als we de resultaten van het onderzoek presenteren. Dat kan meld u aan via Landschapsbeheer Drenthe.
In het Pingo Programma wordt samengewerkt met de provincie Drenthe, afdelingen Ondergrond, Archeologie, Erfgoed, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Het Drents Landschap, Geopark De Hondsrug, Kenniscentrum Landschap, Rijksuniversiteit Groningen, Culturele Geografie, Rijksuniversiteit Groningen, Fysische Geografie, Universiteit Utrecht, Geo-archeologie (Geesteswetenschappen), Vrije Universiteit Amsterdam, Aard- en Levenswetenschappen ( Aarde en Klimaat), Vrije Universiteit Amsterdam en IVN Drenthe.